Lắng nghe cũng không dễ | Inner Space Việt Nam
Nó đòi hỏi người nghe phải dành thời gian để có mặt và thật tâm lắng nghe bằng một thái độ tôn trọng và chấp nhận.
Người nghe không ngắt lời và cũng không đặt câu hỏi, ngoại trừ để làm rõ một điều gì đó. Việc này đòi hỏi phải luyện tập nhiều, nhưng trước hết, hãy lắng nghe bằng con tim của bạn.
Một vài ví dụ lắng nghe tích cực…
Con vui vẻ nhảy chân sáo: “Ôi thời gian hãy trôi nhanh, thời gian hãy trôi nhanh.”.
Mẹ cười trìu mến: “Con đang mong đến lúc được đi lắm phải không?”
Con vừa cười vừa rúc đầu vào chú gấu bông trên giường.
Mẹ: “Trông con thật là mãn nguyện,” hoặc “Mẹ biết con rất thích rúc đầu vào gấu bông”.
Con đi học về sau một ngày ở trường với vẻ mặt kém vui.
Bố: “Có vẻ như có chuyện gì khiến c
on không vui?”
Con cau mày: “Thật là một ngày xúi quẫy”.
Bố: “Có vẻ như ngày hôm nay không êm đềm lắm nhỉ.”
Con khóc và cho bố xem ngón chân tóe máu.
Bố: “Ui da, ngón chân con đau lắm nhỉ.”
Con vừa khóc vừa nói: “Bạn Sarah chê con xấu”.
Mẹ: “Mẹ hiểu con đã cảm thấy đau lòng khi nghe điều đó.”
Con tỏ ra giận dỗi và thất vọng:
“Con sẽ không bao giờ chơi với Henry nữa đâu.”
Bố: “Bố biết hiện giờ con đang rất giận Henry.”
Con tỏ ra buồn bã:
“Hôm nay Asley thậm chí không thèm chào con.”
Mẹ: “Con thấy việc này thật khó khăn và cảm thấy kém vui phải không.”
=> Có thể bạn quan tâm: Khi con lạc vào nỗi lo sợ của cha mẹ - Trish Summerfield
Tại sao việc được lắng nghe lại cho phép chúng ta chấp nhận những cảm xúc của mình?
Khi được lắng nghe tích cực, chúng ta sẽ hình thành nên cảm giác được tôn trọng, được thấu hiểu và đánh giá cao. Nó giúp chúng ta chấp nhận cảm xúc của chính mình.
Nếu chúng ta chối bỏ và chống cự lại với những cảm xúc của bản thân, dường như chúng ta đang chối bỏ chính mình.
Nhưng nếu ta thấu hiểu và chấp nhận những cảm xúc đó, chúng ta được trao thêm sức mạnh để chấp nhận chính mình.
Dòng luân chuyển năng lượng tích cực giúp chấp nhận bản thân sẽ lấn lướt dòng chuyển động đi xuống khó kiểm soát của những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực.
Tránh xa những cách phản hồi gây mất hứng. Nhiều người không cưỡng lại được việc đưa ra giải pháp hoặc lời khuyên ngay khi nghe ai đó chia sẻ về chuyện khiến họ bực mình, thay vì họ chỉ nên lắng nghe. Thật ra, họ làm thế vì họ muốn giúp, họ muốn đưa người kia ra khỏi trạng thái đau khổ.
Người ta thường hay có những phản ứng gì khác thay vì lắng nghe?
Dưới đây là danh sách các phản ứng thông thường nhưng khiến người nói trở nên mất hứng và đóng sầm cánh cửa giao tiếp lại. Thay vì lắng nghe, người ta thường:
◆ Đưa ra giải pháp:
“Bây giờ hãy nghe tôi, nên làm thế này. Trước tiên, hãy_______”.
Điều này có thể khiến người nói cảm thấy mình thua kém hoặc không được xem trọng, do người nghe đã không dành thời gian để thật sự lắng nghe.
Người nói có thể cảm thấy cảm xúc của mình không đáng được chấp nhận, hoặc cho rằng bản thân thấp kém khi không thể tự mình đưa ra được một giải pháp “cho ra hồn” mà phải nhờ đến người khác.
◆ Xem nhẹ vấn đề:
“Đừng ngớ ngẩn. Chuyện đó có gì quan trọng đâu”.
Rõ ràng là người nghe đang cố giúp, nhưng nói như thế chỉ chứng tỏ cảm xúc của người nói là không quan trọng hoặc không có giá trị. Điều này có thể khiến người nói cảm thấy mình vô giá trị, thấy bất lực hoặc có khi sẽ cảm thấy giận dữ.
◆ Đưa ra giải pháp né tránh:
“Hãy nghĩ chuyện khác đi. Đừng nghĩ đến chuyện này nữa”.
Người lắng nghe không muốn người nói phải cảm thấy tồi tệ. Tuy nhiên, nếu không được nói ra những gì chất chứa bên trong, người nói sẽ vẫn cảm thấy có gì không ổn hoặc mặc cảm.
◆ Giảng đạo đức:
“Rồi một ngày nào đó bạn sẽ hiểu ra thôi. Mẹ tôi từng nói rằng, _____. Tôi nhớ một lần khi _____. Và những gì tôi học được từ điều này là _____. Bây giờ những gì bạn cần phải học là _______”.
Có thể một số ít người đánh giá cao việc rao giảng đạo đức như vậy, nhưng trẻ ở độ tuổi thanh thiếu niên thì không - các em sẽ nhướng mắt và tránh xa mà thôi. Nhiều người lớn khác có thể cũng cảm thấy bị lên lớp và họ không muốn chia sẻ gì thêm.
◆ Bày tỏ cảm thông:
“Tội nghiệp con. Bạn luôn gặp chuyện xui xẻo”.
Kiểu thông cảm này có thể tước đi sức mạnh của người nói. Lòng trắc ẩn thông qua việc tán thành hay đồng cảm sẽ dễ dàng được đón nhận hơn khi được thể hiện bằng việc chăm chú lắng nghe.
Hiệu ứng của phản hồi tiêu cực
Những cách phản hồi tiêu cực sau đây sẽ tạo hiệu ứng như những lời trách mắng. Với cách phản hồi như vậy, người nghe có thể cảm thấy không tự tin với những cảm xúc của họ và do đó có thể cảm thấy mình yếu kém, bị hiểu lầm, bị tổn thương hay giận dữ.
◆ Phán xét “Con không nên cảm thấy như thế.” “Con luôn phản ứng thái quá.”
◆ Buộc tội “Sao lúc nào con cũng cảm thấy tồi tệ vậy?” “Con bị làm sao vậy?”
◆ Khuyến cáo “Cha/ mẹ nói với con bao nhiêu lần đừng làm như thế rồi?”
◆ Đổ lỗi “Con luôn gây rắc rối.” “Chuyện xảy ra là do con _____.”
Bạn không cần phải tích cực lắng nghe từ đầu chí cuối khi con có vấn đề, chỉ cần lắng nghe tích cực cho đến khi những cảm xúc buồn bực của con dịu bớt.
Trong các ví dụ trên, các bậc cha mẹ không đứng về phe nào hay khiển trách ai. Họ chỉ lặp lại những gì con đang nói hoặc cảm xúc của con để giúp trẻ xử lý cảm xúc và tự mình suy nghĩ về tình huống đó.
Khi trẻ cảm thấy bình tâm hơn, bạn có thể nói với con rằng bạn vui vì con đã chia sẻ, rồi đưa ra một nhận xét khích lệ, can thiệp một chút vào hướng giải quyết vấn đề nếu bạn nghĩ là cần thiết và được con chấp nhận.
Hoặc đơn giản, bạn chỉ cần hỏi con sẽ theo tiêu chí nào để áp dụng trong tình huống đó. Sau đó, có thể gợi ra một số tình huống nhờ trẻ nhận định để giải quyết vấn đề.
Bạn hãy giúp con xây dựng khả năng giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, nếu đó là một tình huống nguy hiểm thì nhất định là cần có sự can thiệp của cha mẹ.
Tác giả cuốn sách Cẩm Nang Nuôi Dạy Con
Đọc thêm bài viết của Tiến sĩ Diane Tillman - Nuôi dạy con bằng chính niềm hạnh phúc của mình
Nhận xét
Đăng nhận xét